سالگرد بمباران شیمیایی حلبجه؛ آنچه مایه شرمساری سیاست بازان است

من پدرم را هرگز ترک نخواهم کرد

عمر خاور و طفلش

(عکسها از احمد ناطقی)

درگذشت مولوی پژوه و مترجم بنام، حسن لاهوتی

 

 

حسن لاهوتی مترجم و مولوی پژوه بعد از تحمل یک دوره بیماری سرطان شب گذشته ۱۷ اسفند در سن ۶۸ سالگی دار فانی را وداع گفت. 

 

مرحوم لاهوتی از جمله شاگردان و همراهان موثر استاد جلال‌الدین آشتیانی بود که بعد از فوت او در سال ۸۴ جلای وطن کرد و برای اقامت و تحقیق به آمریکا رفت. 

 

لاهوتی تابستان امسال به ایران آمد و چند سخنرانی درباره مولوی و مثنوی در بنیاد شمس و چند مرکز دیگر ایراد کرد.آخرین اثر منتشر شده او کتاب «ارغنون مولوی» بود. 

 

حسن لاهوتی در سال۱۳۲۳در شهر سبزوار به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی و متوسطه، از دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد در رشته زبان انگلیسی لیسانس، و از دانشگاه ایالتی می‌شیگان «MSU» دانشنامه فوق لیسانس گرفت و بعد از انقلاب به مشهد بازگشت. استاد لاهوتی، از سال ۱۳۶۳ به عنوان مترجم در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی مشغول شد. ممارست او در ادب فارسی، احاطه بر زبان انگلیسی و هم جواریش با استاد سیدجلال الدین آشتیانی از وی محقق و مترجمی کم نظیر به وجود آورد. لاهوتی کتاب‌های گران سنگی چون شکوه شمس پروفسور آنه ماری شیمل و شرح مثنوی معنوی اثر نیکلسون را با راهنمایی و در کنار استاد سید جلال الدین آشتیانی ترجمه کرد. مدتی مدرس دانشگاه پیام نور بود و بعد ازآن عضو هیأت علمی گروه انگلیسی دانشگاه آزاد مشهد شد. 

 

از جمله آثار استاد حسن لاهوتی می‌توان به «خدمات مسلمانان به جغرافیا»، «جنبش اسلامی و گرایش‌های قومی در مستعمره هند»، «شکوه شمس»، «سیری در افکار و آثار مولانا»، «مسلمانان هند بریتانیا»، «شرح مثنوی معنوی مشهور به شرح نیکلسون بر مثنوی» (شش جلد) که در چهاردهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به عنوان کتاب سال برگزیده شد، «جغرافیا در قرن بیست و یکم»، «جانِ جان» منتخبی از دیوان شمس، «مثنوی» تصحیح نیکلسون و مقابله مجدد با نسخه معروف قونیه (چاپ دوم آن توسط میراث مکتوب در دست انجام است)، «محمد رسول خدا» اثر آن ماری شیمل، «مولانا، دیروز تا امروز، شرق تا غرب.» 

 

مقالات استاد لاهوتی در مجلاتی چون کلک، بخارا، گلچرخ، تابران، حکمت و معرفت و مترجم به چاپ رسیده است.

کشف قدیمی‌ترین نمونه خط جهان در ایران

کاوش‌‌های اخیر در محوطه چغاآهوان، نظریه قدیمی‌ترین اسناد مربوط به پیدایش خط در بین‌النهرین را رد کرد و نشان داد که تاریخ پیدایش خط به دشت شوشان در ایران می‌رسد.

به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی باستان‌شناس‌ها در کاوش‌های اخیر چغاآهوان به یک شیء کوچک گلی برخورد کردند که نمونه‌های مشابهی از آن در بین‌النهرین یافت شده با این تفاوت که قدمت این اثر به نیمه نخست هزاره پنجم پیش از میلاد و قدیمی‌تر از نمونه‌های مشابه آن در بین النهرین بازمی‌گردد. براساس گفته باستان‌شناس‌ها قدیمی‌ترین نمونه گل نبشته‌های شبیه به گل‌نبشته چغاآهوان مربوط به اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد است که در جنوب بین‌النهرین یافت شده است. الواح گلی نشان از پیدایش و روند تکاملی خط دارند. بدین‌ترتیب با کشف جدید باستان‌شناس‌ها در چغاآهوان به‌نظر می‌رسد یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های مدارک آغاز نوشتار در ایران و از منطقه شوشان بزرگ به‌دست آمده‌است.

یک باستان‌شناس درخصوص الواح جدید به‌دست آمده از چغاآهوان به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: لوح به‌دست آمده یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های تمدن و معیارگذار پیش از تاریخ به تاریخ خط است. اردشیر جوانمردزاده افزود: قدیمی‌ترین مدارک و نمونه‌های یافت شده را که می‌توان به آغاز و پیدایش خط نسبت داد مربوط به توکن‌ها یا اشیای گلی شمارشی دوره نوسنگی می‌شود. این اشیا که در سراسر خاورمیانه و خاور نزدیک پراکنده‌اند، در محوطه‌های نوسنگی ایران هم به‌دست آمده‌اند. وی گفت: نمونه‌های آغازین تابلت‌های گلی را می‌توان به دوران عبید چهار در بین النهرین (نیمه دوم هزاره پنج پیش از میلاد) نسبت داد.

این درحالی است که طی کاوش‌های اخیر محوطه چغاآهوان دشت مهران واقع در استان ایلام نمونه‌ای از بالشتک‌های گلی کشف شده که براساس مقایسه‌های انجام‌شده تاریخ نیمه اول هزاره پنج پیش از میلاد را می‌توان برای آن پیشنهاد داد. به‌گفته جوانمردزاده، این شیء کوچک گلی با ابعاد 2×3×5سانتی‌متر مانند نمونه‌های مشابه بین‌النهرینی خود دارای سوراخ‌هایی ریز یا چوب خطی در دو طرف است. با این کشف می‌توان پیشنهاد داد یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های مدارک آغاز نوشتار در ایران و از منطقه شوشان بزرگ به‌دست آمده‌است.

مرگ چنین خواجه نه کاریست خُرد

دیروز یکی از استادان بنام و بزرگ ادبیات فارسی، دکتر رضا انزابی نژاد درگذشت.  خبر بد و ناگواری بود برایم. ایشان انسان بسیار والا و شریف و بزرگواری بودند. از نظر علمی هم  در مجامع علمی برای اهل فن شناخته شده بود. آثار وی از جمله کتابهای درسی دانشگاهها بود. علاوه بر ادبیات فارسی در عربی و فرانسه هم  توانا بود. ترجمه ثمار القلوب ثعالبی به زبان فارسی از آثار ماندگار اوست. نثر بسیار زیبایی داشت. هرگز فراموش نمی کنم وسواس و دقت وی را در حل مشکلات متون بویژه در نثر فارسی.  و فارسی شیرینی را که با لهجه ترکی صحبت می کرد. واقعا حیف که جامعه ما امروزه از این استادان دقیق النظر کم دارد. إنا لله و إنا إلیه راجعون. خداوند او را با صالحان درگاهش در بهشت برین جای دهد.

کۆبوونه‌وه‌ی‌ زانکۆکانی هه‌رێم و ئێران

 له‌م کۆبوونه‌وه‌ که‌  24ی ڕێبه‌ندان، له‌ لایه‌ن توێژینگه‌ی فه‌رهه‌نگ و هونه‌ری جیهادی زانستگایی، له‌ کۆلێژی ئه‌ده‌بی زانکۆی تاران به‌ڕێوه‌چوو، مامۆستایانی هه‌ر دوولا هه‌وڵیاندا جه‌خت له‌سه‌ر خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانی ڕه‌گه‌زی و زمانی بکه‌ن.

له‌م ناوه‌دا دوکتۆر که‌زازی وه‌ک نوێنه‌ری زانستگایی ئێران به‌خێرهاتنی له‌ میوانانی هه‌رێم کرد و وتی: من هیچ له‌ سیاسه‌ت نازانم و نامه‌وێ له‌سه‌ر بابه‌ته‌ سیاسییه‌کان که‌ هه‌رێم به‌ وڵاتێکی دیکه‌ ده‌زانێت بدوێم، ته‌نیا ئه‌ونده‌ ده‌زانم که‌ کورده‌کان به‌ لای منه‌وه‌ یه‌کێکن له‌ دێرینترین و ڕه‌سه‌نترین هوزه‌کانی ئێرانی.

ناوبراو وتیشی: زمانی کوردی چه‌ندین شێوه‌زار له‌خۆ ده‌گرێت که‌ نه‌هێنی فه‌رهه‌نگی ئێرانی ده‌رده‌خات و له‌ ڕێگای ئه‌م فره‌چه‌شنه‌ییه‌وه‌ ده‌کرێت تۆزی ڕۆژگارانی زمانیی ئێران پێوشوین بگیردرێت.

مامۆستا کرماشانی ئه‌ده‌بی فارسی له‌ به‌شێکی دیکه‌ له‌ وته‌کانی ئاشکرای کرد: کورده‌کان به‌تایبه‌ت دانیشتوانی هه‌رێمی کوردستان، خاوه‌ن ڕێوره‌سم و داب و نه‌ریتێکی ته‌واو ئێرانی و بگره‌ ڕه‌سه‌نترن، ئاوه‌ها که‌ گه‌ر بتانه‌وێ نه‌ورۆزی ئێرانی به‌ ڕه‌سه‌نی ببینن ده‌بێ له‌ هه‌رێمی کوردستاندا بۆی بگه‌رێن و ئه‌مه‌ ده‌سه‌لمێنێت که‌ کورده‌کان له‌ هه‌ر ناوچه‌یه‌کی جیهان بن، خاوه‌ن ڕه‌چه‌له‌کێکی ئێرانین.

دوکتۆر جه‌لاله‌دین که‌زازی، دوای ئاماژه‌ به‌ به‌ربڵاویه‌تی سنووره‌کانی فه‌رهه‌نگی ئێرانی و جیاوازییه‌کانی له‌گه‌ڵ سنووره‌ سیاسییه‌کان، ڕوو له‌ میوانانی هه‌رێم ڕایگه‌یاند: کاتێک له‌ سنووره‌کانی کوردستانی ئێرانه‌وه‌ هه‌نگاو ده‌نێته‌ خاکی هه‌رێم، ده‌ڵێی له‌ سنووری مێژووه‌ تێپه‌ربوویت و گه‌ڕاویه‌ته‌وه‌ بۆ هه‌زاران ساڵ له‌وه‌و‌پێش، گه‌ڕاویه‌ته‌وه‌ بۆ سه‌رزه‌وینی باوانی ئێرانی و دڵنیام میوانانی هه‌رێمیش په‌ڕینه‌وه‌ له‌ سنووری هه‌رێم بۆ ئێرانیان به‌ هه‌ستێکی هاوشێوه‌ ئه‌زموون کردووه‌.

که‌زازی له‌ کۆتاییشدا ڕوونی کرده‌وه‌: زمانی کوردی و فارسی له‌ دژی یه‌کترنین، به‌ڵکوو زمانی کوردی باوانی زمانی فارسییه‌ و ناکرێت منداڵ له‌ دژی باوانی بێت، ئێمه‌ش گه‌ر بمانه‌وێت زمانی فارسی به‌ باشی بناسین ده‌بێت سه‌ره‌تا زمانی کوردی بناسین.

له‌ درێژه‌ی کۆڕه‌که‌دا، سه‌رۆکی به‌شی ئه‌ده‌ب و زمانی فارسی زانکۆی سه‌لاحه‌دین به‌ نوێنه‌رایه‌تی میوانانی هه‌رێمی کوردستان وێڕای ئیزن خواستن له‌ مامۆستای وته‌ده‌ری کرماشانی، وتی: زمانی فارسی زمانێکی بنچینه‌دار و سه‌قامگیره‌ و دوای زمانی عه‌ره‌بی، دووهه‌م زمانی سه‌ره‌کی جیهانی ئیسلام و زمانی یه‌که‌می عێرفانه‌.

ته‌لعه‌ت تاهیر محه‌مه‌د وتیشی: هه‌رچه‌ند هیچ مامۆستایه‌کی ئه‌ده‌بی کوردی نییه‌ که‌ زمانی فارسی نه‌زانێت و ئه‌ده‌بی کوردی به‌ ئاوڕدانه‌وه‌ له‌ خه‌زێنه‌ی ئه‌ده‌بی فارسی وه‌ک وه‌رگێڕان ده‌وڵه‌مه‌ندتربووه‌، به‌ڵام ئه‌ده‌بی کوردی به‌ لای خۆیه‌وه‌ هه‌وڵی داوه‌ وه‌ک ئه‌ده‌بێکی سه‌ربه‌خۆ هه‌نگاو بنێته‌وه‌ و مێژووی ئه‌ده‌بی خۆی ڕه‌چاو بکات، که‌ ئه‌م مێژووه‌ لای ئێمه‌ له‌ باوه‌تاهیره‌وه‌ ده‌ست پێده‌کات و به‌ سێ قۆناغی کۆن، میانه‌ و نوێ تێپه‌ر ده‌بێت، دوا قۆنا‌‌غی ئه‌م دابه‌شکارییه‌ش‌ له‌ ساڵی 1898 له‌گه‌ڵ له‌ دایک بوونی ڕۆژنامه‌ی کوردی ده‌ست پێده‌کات.

ناوبراو له‌ کۆتاییشدا جه‌ختی له‌ زه‌رووره‌ته‌کانی فێرکاری زمانی فارسی له‌ زانکۆکانی هه‌رێم کرد و هیوای خواست که‌ کاربه‌ده‌ستانی زانکۆیی ئێرانی ئه‌م پیداویستییانه‌ به ئاڕاسته‌کردنی ‌سه‌رچاوه‌ی ڕۆژ، قه‌ربوو بکه‌نه‌وه‌.

کنگره بین المللی کردستان در عهد عثمانی

قرار است که در اردیبهشت ۱۳۹۲ کنگره ای بین المللی در دانشگاه صلاح الدین اربیل با همکاری دانشگاه ماردین ترکیه در باره تاریخ کردستان در عهد امپراتوری عثمانی برگزار شود. دست اندرکاران کنگره فعلا در حال بررسی مقالات دریافتی اند.

ئه‌م کۆنفرانسه‌ (TheHistory2013)
هه‌ردوو زانکۆی سه‌لاحه‌دین-هه‌ولێر و ماردین ئه‌رتوکلو پرۆژه‌یه‌ک جێبه‌جێ ده‌که‌ن که‌ هه‌ردوو ساڵ جارێک کۆنفراسنێکی ئه‌کادیمی نێوده‌وڵه‌تیی ببه‌ستن ده‌رباره‌ی کوردو کوردستان له‌ مێژوودا. کۆنفرانسی یه‌که‌م ته‌رخان ده‌کرێت بۆ کوردو کوردستان له‌ سه‌رده‌می عوسمانی دا و له‌ ساڵی 2013 له‌ زانکۆی سه‌لاحه‌دین-هه‌ولێر ده‌به‌سترێت، کۆنفرانسی داهاتوو له‌ ساڵی 2015 له‌ ماردین ده‌به‌سترێت. له‌م کۆنفرانسه‌دا ده‌وروبه‌ری 50 تۆژه‌رو زاناو مێژوونووس تۆژینه‌وه‌کانیان پێشکه‌ش ده‌که‌ن. ئه‌م کۆنفرانسه‌ هه‌لێکه‌ بۆ دروستکردنی په‌یوه‌ندی له‌ نێوان ئه‌و زاناو مێژوونووسانه‌ی که‌ گرنگی به‌ مێژووی کوردو کوردستان ده‌ده‌ن له‌سه‌رتاسه‌ری جیهان. هه‌روه‌ها سه‌کۆیه‌کی زانستیه‌‌ بۆ هه‌ڵدانه‌وه‌ی لایه‌نه‌ شاراوه‌کانی مێژووی کوردو کوردستان له‌م سه‌رده‌مه‌دا. هه‌لێکیشه‌ بۆ مێژوونووسان و به‌شداربووان که‌ به‌ چاوی خۆیان نوێترین ته‌جره‌به‌ی دیموکراسی له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ببینن و ببیه‌ن که‌ چۆن دیموکراسیزم و لیبرالیزم و سێکیولاریزم ده‌بنه‌ هێزێک بۆ بنیادنانی پایته‌ختێک له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له‌م ماوه‌ کورته‌دا.

بارش برف یک متر و نیمی در پیرانشهر

هفته قبل برف زیادی در نواحی غربی کشور بارید و مشکلاتی هم مانند قطعی برق و آب و تردد در بعضی  جاها مانند پیرانشهر فراهم کرد.

زنده باد مشروطه پاینده باد قانون

عنوان بالا، در واقع عنوان کتابی است که اخیرا منتشر شده است و موضوع آن خاطرات یکی از شخصیت های کرد است به نام روانشاد حاج حکیم نیلوفری؛ که به اهتمام آقای عمر فاروقی، تاریخ پژوه، از سوی نشر گوتار منتشر شده است.

کتاب حاوی ۱۳۴ صفحه به انضمام تعدادی عکس تاریخی است. موضوع کتاب خاطرات زنده یکی از مجاهدان مشروطه و یکی از همرزمان رهبران ملی، ستار خان و باقر خان است و بیانگر نقشی که کردها در حوادث و درگیریهای زمان مشروطه در تبریز و اردبیل و تهران و همدان و شیراز داشته اند. بررسی نقش کردها در حوادث تاریخی گذشته همواره از حلقه های مفقوده تاریخ پژوهی است و علت آن نیز کمبود منابع دست اول در این باره است. کتاب حاضر از آن رو اهمیت دارد که حوادث مزبور اولا از زبان یکی از شاهدان بیان شده است و از سویی نیز نقش مستقیم کردها را به عنوان یاریگر رهبران و مجاهدان مشروطه در پروسه مهم مشروطه خواهی و همگامی و همدلی آنان را در مبارزه با استبداد محمدعلی میرزای قاجار بیان می کند. در این کتاب حضور بموقع و مؤثر دلاوران و مجاهدان کرد را در یکی از موقعیت های بحرانی و سرنوشت ساز ایران می خوانیم که استبداد محمدعلی شاهی با کمک مستقیم روسیه تزاری، پارلمان ایران را برچید و نهضت مشروطیت را که حاصل تلاش های بی وقفه و خون آزادیخواهان بود نادیده انگاشت.

این مجاهدان کردستان در شهرستان سقز با تشکیل کمیته نجات و طی دوره ای تعلیمات نظامی همدل و یکصدا به سمت تبریز حرکت می کنند و در آنجا با استقبال  گرم و پرشور تبریزیان و سرداران ملی ستارخان و باقر خان روبه رو می شوند و به عنوان همراهان آنان در فتح تهران و سایر نقاط به کار گماشته می شوند. بارهای بار حاج حکیم نیلوفری در یک قدمی مرگ قرار می گیرد و بارها نیز مجروح می شود. تعدادی از همراهان کردشان نیز به شهادت می رسند.

مرور این واقعه مهم تاریخی روح وحدت و اخوت و یگانگی بین اقوام ایرانی را در راه رسیدن به هدفی واحد و بزرگ فرایاد می آورد.

بر احوال آن مرد باید گریست...

گرانی مدتی است که در کشور ما بیداد می کند. هزینه ها در همه حوزه ها از مصرف انرژی بگیرید تا خورد و خوراک و نقلیه و دارو و غیره بسیار رفته بالا. نمی توان مثل چند ماه قبل که آن موقع هم نمی شد راحت خرید کرد خرید کنیم. براستی جای نگرانی است. من در اقتصاد تخصص ندارم ولی مشکلات را همچون همه مردم حس می کنم. نمی دانم براستی دولتمردان کاری از دستشان برمی آید یا اینکه خدای ناکرده افسار مهار و کنترل تورم و اقتصاد را در دست ندارند. مشهور است که سعدی گفته است:

         بر احوال آن مرد باید گریست              که دخلش  بود نوزده خرج بیست

من می گویم کاش فاصله همان نوزده و بیست بود. الان فاصله خیلی خیلی بیشتر شده.

 یک سال و نیم پیش سفری به هند کرده بودم. چیزی که بسیار توجه مرا به خود جلب کرده بود فقری بود که در آنجا بیداد می کرد. شبها در خیابانهای دهلی جمعیت زیادی را می دیدم که لحاف و بسترشان را گوشه خیابان ها و پیاده روها پهن می کردند و می خوابیدند. در هندی که بالای یک میلیارد جمعیت دارد میشد این مشکل را فهمید ولی کشور ما جمعیتی ندارد و آن همه ثروت را هم داراست. اداره اقتصاد پیش ما براستی کلاف سردرگمی شده است. دو شب پیش رییس جمهور در شبکه یک سیما گفت و گویی اقتصادی داشت. شب بعدش همان مصاحبه گر در برنامه (پایش) آمار زیر را از گرانی ها و در صد تورم نشان داد.

خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها: 62.9 درصد
دخانیات: 60.9
پوشاک و کفش: 60
مسکن و سوخت: 32.7
لوازم و اثاث خانگی: 54.3
بهداشت و درمان: 43.5
حمل و نقل: 55.2
ارتباطات: 8.2
تفریح و امور فرهنگی: 45.7
تحصیل: 18.1
رستوران و هتل: 55
کالاها و خدمات متفرقه: 66.1
کالا (میانگین): 63.8
خدمات (میانگین): 33.2

نکته قابل توجه این که نمودار فوق، نشان دهنده افزایش قیمت‌ها تا شهریور 91 است و افزایش صورت گرفته در ماه های اخیر را نشان نمی‌دهد و الّا نمودارها مرتفع‌تر شده‌اند!

البته آنچه مردم در خریدهای روزانه‌شان با تمام وجود لمس می کنند این است که قیمت بسیاری از کالاها و خدمات، بسیار بیش از نمودار فوق بالا رفته و بعضاً از افزایش صد در صدی هم عبور کرده است.

برف پاییزی در شاهرود

دانشجویان به حاجی بابایی بخاری هدیه دادند

 

تعدادی از دانشجویان در اعتراض به آتش سوزی کلاس درسی در در روستای شین‌آباد، با در دست داشتن بخاری نفتی مقابل ساختمان وزارت آموزش و پرورش حاضر شدند.

 این مراسم نمادین که به گفته برگزار کنندگان با هدف هدیه دادن بخاری نفتی به وزیر آموزش و پرورش به علامت اعتراض به فوت یک دانش‌آموز و مجروحیت چندی دانش‌آمو دیگر در اثر آتش سوزی در مدرسه با بخاری نفتی برگزار شد، با برخورد نیروهای حراست آموزش و پرورش و کارکنان این وزارت‌خانه مواجه شد و به گفته دانشجویان بخاری مذکور توسط این نیروها ضبط شد.

حاجی مسته فا ته یموور زاده

 

   ساڵی 1311مانگی لە شاری سەقز له دایک بوە و لەساڵی 1317داچوەتە قوتابخانه ی شار کە تەنیا قوتابخانه ی کاتی خۆی بوەو لە لایەن مەرحوومی “حاجی ئیفتخاری ئەمینی” وچەند هەڤاڵێکی لە ساڵی 1297بۆیەکەمجاربەردی بناغەی قوتابخانەی رەسمی لەشاری سەقزدانراوە کە تەیموورزادە لەو مەدرەسەوە دەستی داوەتە دەرس خوێندن وهەتا رادەی دیپلۆمی ئێستای خوێندوە و بەردەوامیش سەرقاڵی خوێندنەوەی گوڵستان وبوستان وکتێبەکانی باوی ئەوسەردەمەبوە هەروەها مەرحوومی تەیموورزادە کتێبێکی لەسەر تاڵان وبڕۆ وشەڕی سەقز بەناوی “وەحشەتی سەقز یان ژیانی سەرسنووری” نووسیوەو لە کتێبخانە وبەڵگەنامەی کوردەواری دایه کە ئەم کتێبە بەهەوڵ وکۆششی نووسەری سەقزی مەرحووم “تۆفێق ئەمینیان ” هەروەها مەرحووم حەمەئاغای عەباسی” یارمەتی ماڵی دراوەو بڵاوبوەتەوە کە هەر ئەم کتێبە لەم دواییانەدا بەڕێز کاک شابازی موحسینی کە ئێستا سەرقاڵی خوێندنی دەورەی دوکتوراکەیەتی بەشێوەیەکی جوان ویراستاریکردوەو لە سەرینووسیوەتەوەو دووبارە چاپی کردوەتەوە.
حاجی مستەفا لەوکەسانەبوە کە وەک پیاوماقوڵێک چاوی لێکراوەو حەسابی لەسەرکراوە ماوەیەکی زۆر بەرپرسی کاروباری تەنیا نەخۆش خانەی شاری سەقز بوەو هەر لەم روەیشەوە ئاگەداری زۆر تەنگ وچەڵەمەی سەر رێی ژیانی خەڵک بوە کە توانیویەتی بەشێک لەورووداوانەی شاری سەقز بنووسێتەوە کە ئەوەیشی ئەگەر نەیتوانیبێت بینووسێتەوە هەژار گوتەنی (یان لە ترسان یان لەبرسان) دا بوە.
حاجی مستەفا لە ژیانی هابەشی دا نەکوڕ نە کچ هەرمناڵی نەبوە وهەندێک باخچەوبەراوی لە شەقامی ساحلی ئێستا دا هەبوو کە زۆرتر هاوینان ئەکرانە سەوزەو تەرەکاڵ وبێستان چایی کە خەڵک ئەوشوێنەیان بە “باخچە” ناوی ئەبردکە ماڵی حاجی تەیموورزادەیش هەرلەو شوێنەدا بوو هەربۆیە زیرەک')">حەسەن زیرەکی دەنگ خۆش لە بیرەوەری وبەسەرهاتی خۆیدا دەڵێ (کە ماشینەکە ئاگری گرت وئەوگەنجەی تێدا سووتا لە بەرماڵی “حاجی تەیموورزادە” لە شەقامی ساحلی دەبێت…) کە هەربەهۆی ئەو زەوی وزارەوە کە حاجی هەیبوو جارێکیان حاجی لەسەرقەبرانی رێی مەلقەرەنی خەریکی قورئان وفاتیحە خوێندنلەسەرمەزاری کەس وکاری ئەبێ لەکاتێکدا کە سەرقەبران چۆڵ دەبێت لاوێک کە بنەماڵەکەی لەسەر ئەوباخچانە کاریان ئەکرد لە دواوە پەلاماری حاجی ئەداو دەست ئەنێتە بینی وهەتا سەرحەدی مەرگی ئەبا وکوڕە وادەزانێ مردوتەواوبوو هەروابەبێهۆشی بەجێی دەهێڵێ و دەڕوا… کە ئەوجاره یان حاجی نامرێت ولەدوایدا کورەیش ئەبینێتەوە و دواماوەیەک ئەیبەخشێت ولێی خۆش ئەبێت. بەداخەوە ئەم تاقە مێژوونووسە ی سەردەمی خۆی لە سەقزدا لەساڵی 1370هەتاوی کۆچی دوایی کردوەو لە گۆڕستانی رێگای مەڵقەرەنی ئەسپەردەی خاک کراوه.

 (به نقل از ویکی پیدیای کوردی)

دکتر علی قره داغی

   دکتر علی محیى‌الدین قره‌داغی نایب رییس مجمع بین‌المللی تقریب بین مذاهب و استاد فقه‌ و اصول دانشگاه‌ قطر از علمای بارز دنیای اسلام است که‌ در سال 1949م در منطقه‌ی قره‌داغ استان سلیمانیه‌ی کردستان عراق از خانواده‌ای متدین و میهن‌دوست چشم به‌ جهان گشوده‌ است.
قره‌داغی فارغ‌التحصیل دکترا در رشته‌ی شریعت و حقوق دانشگاه‌ ازهر مصر در زمینه‌ی «عقود و معاملات مالی» در سال 1985م است.
دکتر قره‌داغی مؤسس و رییس رابطه‌ی اسلامی کردی است که در سال 1989م در استانبول‌ تأسیس شده‌ است. این مؤسسه خیریه‌،‌ تاکنون خدمات چشمگیری را به‌ مردم محروم کردستان عراق انجام داده‌ است.
قره‌داغی در زمینه‌ی مسایل اقتصادی در اسلام تخصّص دارد و در تألیفاتش به‌ بررسی مسایل مستحدثه‌ی جدید اقتصادی از جمله‌ مسایل بانکی، چکها، زکات، معاملات مالی، بیمه‌ها، سهام بورس و ... پرداخته‌ است.
این عضو مؤسس اتحادیه‌ی جهانی علمای مسلمان افزون بر مقالات فراوانی که‌ در زمینه‌ی مسایل فقهی و فکری اسلامی نگاشته‌ است؛ 31 کتاب ارزشمند را به‌ کتابخانه‌ی مدرسه‌ی وسطیت و میانه‌روی اسلامی تقدیم نموده‌ است.

آدرس وب‌سایت شخصی پروفسور قره‌داغی به‌ شرح زیر است:

 http://www.qaradaghi.com/index.php

 

مسجدالحرام از نمای بالا

عثمان طه خوشنویس برجسته قرآن

   عثمان طه یا «أبو مروان عثمان بن عبده بن حسین بن طه الحلبی الکُردی» کاتب سرشناس و پر آوازه قرآن در جهان اسلام، وی کُرد و در کردستان سوریه زاده شد. اما بیش از ۳۰ سال است که در شهر مدینه اقامت دارد و به زبان فارسی تاحدودی تسلط دارد.

   او در سال ۱۹۳۴ میلادی در یکی از روستای عفرین در کردستان سوریه متولد شد. او دارای هفت فرزند است. پدرش شیخ «عبده حسین طه» امام جماعت مسجد روستایشان بود.

   «عثمان طه» در مورد علت تسلطش بر زبان فارسی می‌گوید: من به خط نستعلیق  فارسی علاقه زیادی دارم و هنگام تمرین بر نوشته‌های فارسی، لازم می‌شود که معنای کلمات را بفهمم و الاّ هیچ لذتی نمی‌برم از همین رو فارسی را به تنهایی یاد گرفتم. دیگر اینکه استاد امیرخانی از ایران، دوست بنده است و من از ایشان و بعضی از دوستان، ضرب المثل‌های فارسی زیادی را یاد گرفته‌ام.

  «عثمان طه الحلبی» مدرک لیسانس رشته «شریعت اسلامی» را دارد و در زمینه زبان عربی، نقاشی و هنرهای اسلامی نیز دوره‌هایی را گذرانده و مطالعات زیادی نیز داشته است.

   او اجازه خطاطی و به اصطلاح مدرک این کار را در سال ۱۹۷۳ میلادی از استاد کُرد تبار خویش حامد الآمدی، اهل کردستان ترکیه دریافت کرد. وی نزد خطاطان سرشناسی همچون محمدعلی مولوی و ابراهیم رفاعی در حلب و محمد بدوی دیرانی در دمشق شاگردی کرد. او نخستین بار در سال ۱۹۷۰ میلادی قرآنی را به خط خودش برای وزارت اوقاف و شئونات اسلامی سوریه نوشت.

وی از سال ۱۹۸۸ میلادی که به عربستان سعودی مهاجرت کرد، در چاپخانه قرآن کریم ملک فهد، در مدینه مشغول به کار است. قرآن دست خط وی، به دلیل ویژگی‌های زیادی که دارد، در حال حاضر پرتیراژترین و سرشناس‌ترین قرآن موجود در سراسر جهان است.

مسلمان شدن دانشمندی یهودی

مشهور ترین دانشمند یهودی علم ژنتیك، پس از مطالعه آیات قرآنی ، دین اسلام را برگزید.

 رابرت گیلهم، یكی از بزرگترین دانشمندان علم ژنتیك است كه تحقیقاتی در زمینه رابطه زوجیت و تأثیرات آن بر زوجین داشته است.

این دانشمند یهودی كه رئیس كانون تحقیقات آلبرت انیشتین نیز می‌باشد، با مطالعه آیات قرآن در رابطه با عده زن مطلقه و مقایسه آن با تحقیقات خود، به این نتیجه رسیده است كه دین اسلام كامل‌ترین دین محسوب می‌شود.

وی در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است كه پس از گذشت سه ماه از جدایی زوجین، اثار زوجیت در طرفین از بین می‌رود و  در آیات قرآن كریم نیز آمده است كه زن مطلقه باید ۳ ماه عده نگه دارد. لذا رابرت گیلهم با مقایسه ادله علمی با آیات قرآن به این باور رسیده است كه دین اسلام برتر از دین یهود بوده و تنها دینی است كه پاكی زن را تضمین كرده است؛ بر این اساس زن مسلمان نیز پاك ترین زنان روی زمین خواهد بود.

اولین مجله در باره تاریخ کردها در ترکیه

 

 
دومین شماره ی مجله " تاریخ کردها" که به زبان ترکی در ترکیه منتشر می شود از اوایل این ماه بر روی پیشخوان دکه های مطبوعات این کشور قرار گرفته است.

به نقل از Bianews این مجله که به صورت دوماهنامه منتشر می شود٬ تاریخ کمتر شناخته شده کردها را از زوایای مختلف فرهنگی٬ اجتماعی و تاریخی و از طریق درج مقالات تحقیقی پزوهشگران حوزه ی تاریخ کردها بازتاب می دهد.

از جمله موضوعات فرهنگی و ادبی  که در این دو شماره ی این گاهنامه به نگارش در آمده است می توان به معرفی  قطعه تئاتری اشاره کرد که در سال 1893 در فستیوال جهانی در شیکاگو ارئه شده است. قصیده شیخ رضا طالبانی که به ساطان عبدالحمید عثمانی تقدیم شده و نیز کارت پستالهای کردی قزلباش و همچنین یک کتاب پزشکی که قدمتی 200 ساله دارد  از جمله اثاری است که در این مجله مورد بررسی قرار گرفته اند.

پروفسور مسعود یگین که سردبیر این دو ماهنامه است و خود چندین اثر در مورد تاریخ کردها نگاشته است این مجله را اولین در نوع خود در ترکیه دانست که در مورد تاریخ کردهاست و به زبان ترکی منتشر می شود.

وی دلیل انتشار این مجله را ناپیدایی و محو شدگی  تاریخ کردها در ترکیه در میان اثار مکتوب این کشور عنوان کرد.

مسعود یگین هدف از انتشار این مجله را نه بازسازی تاریخنگارانه در مورد کردها بلکه اطلاع رسانی و افزایش سطح آگاهی عموم در ترکیه در باره ی این موضع بیان کرده است.

 

عید رمضان

صدهزاران فضل داند از علوم                جان خود را می نداند آن ظلوم

جان جمله علم ها این است این           که بدانی من کی ام در یوم دین (مولانا)

حلول لحظات شیرین و گوارای عید بر شما عزیز مبارک باد!

زبیر بلال اسماعیل، مورخ کرد

 

در این نوشته به طور مختصر به معرفی یکی از شخصیت­های معاصر کرد می پردازیم.

   زبیر بلال اسماعیل یکی از نویسندگان جدی و پرکار کُرد است که به سال 1938 در شهر اربیل متولد شد. وی به سال 1960 از دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد به مدرک لیسانس دست یافت.  زبیر اسماعیل نخستین مورخ کرد  به شمار می­رود که اقدام به تحقیق و نوشتن در حوزه تاریخ باستان کرد کرده و نخستین کتابش در این باره  اربیل در ادوار تاریخی آن که به سال 1971 منتشر شده­است.

می­دانیم که اربیل در مقایسه با دیگر شهرها کردستان از حوزه­های تمدنی به شمار می آید و دارای میراث فراوان و گذشته­ای بس دور و دراز است و علما و دانشمندان فراوانی در بستر تاریخ از این شهر و دیار برخاسته­اند. ابن خلکان، ابو عباس شمس الدین احمد بن محمد بن ابوبکر، ابو احمد قاسم ابن مظفر شیبانی اربیلی و ابوسلمان داود بن محمد بن حسن ابی خالد اربلی از جمله مورخانی­اند که از این شهر برآمده­اند اما هیچ یک از اینان راجع به تاریخ شهر خود کتابی ننوشته­اند؛ علتش هم این بوده که آنان از شهر و دیار خود دور می­زیسته و به بهانه تحصیل علم به سمت دیگر حوزه­های تمدنی بار سفر بسته  و رخت اقامت در آنجاها افکنده بودند. البته ابن مستوفی را داریم که تاریخ اربیل را نوشته ولی این کتاب جامعیت لازم را ندارد و نسبت به تاریخ پر دراز و دامنی که اربیل داشته کتاب ناقصی به شمار می آید و ابهامات در باب تاریخ اربیل همچنان باقی بود.

به نظر می رسد وجود همین ابهامات و کمبود اطلاعات بود که در ذهن مورخ ما، زبیر بلال اسماعیل فکر طراحی کتابی جامع را ایجاد کرد؛ لذا وی کمر همت بست و شروع به تدوین اطلاعات زیادی بر اساس منابع مهم و معتبر کرد تا پس از استقرای معلومات لازم به نوشتن کتابش بپردازد.

همچنانکه  گفته شد زبیر متولد اربیل است وی مراحل تحصیل دبستان تا دبیرستان را در همانجا گذراند سپس برای تحصیل در مقطع دانشگاه به بغداد رفت و در بخش تاریخ و باستان­شناسی آنجا پذیرفته شد و مطالعات آکادمیک خود را در آنجا آغاز کرد. در آن زمان استادان بسیار بارزی در این رشته در بغداد حضور داشتند که وی از محضرشان استفاده کرد مانند علامه طه باقر، فؤاد سفر و فاضل عبدالواحد.

زبیر اسماعیل از این شخصیت­ها و روش تحقیقاتشان تأثیر فراوان گرفت و اثر روش تاریخ نگاری آنان در کتابهایش کاملا مشهود است.

دیدگاه زبیر در متد نوشتن تاریخ همان دیدگاه مورخان برجسته­ای است که عقیده دارند در تدوین تاریخ باید بر آثار باستانی در دست و اسناد متقن تکیه کرد و چنانکه گفته شد این ابتکار خاص او نیست بلکه مورخان بزرگ عراقی مانند طه باقر و جواد علی و فاضل عبدالواحد و دیگران در تحقیقات و تاریخ نگاری­شان همین روش را داشته­اند. لذا کتاب أربیل فی أدوارها التاریخی  نیز متأثر از همین روش است.  از نظر کتابشناسان و منتقدان، این کتاب، تحول بزرگی در تاریخ نگاری کردی ایجاد کرده و نوشتن تاریخ را از روشهای سنتی و غیر علمی به مرحله­ای نوین ارتقا داده­است.  مورخ در کتابش به چهارهزار سال تاریخ شهر اربیل  پرداخته­است و از زمان اکدی­ها تا دوران اشغال توسط انگلیسی­ها را – که دوره­ای است طولانی – در بر می­گیرد. مزایای این کتاب سبب شده که به زعم بعضی این کتاب، بهترین منبع در باره تاریخ اربیل به شمار آید. کتاب شامل 382 صفحه است و بار اول در 1971 منتشر شده است یعنی ده سال پس از فراغت از تحصیل وی. وی در مدت این ده سال مشغول کار در حوزه تاریخ پژوهی و تحقیق بود. اهمیت کار وی از این روست که حاوی اطلاعات ذی­قیمتی است که در دیگر آثار و کتابها نمی­یابیم.

   در سال 1984 اثر دیگری از وی منتشر شد در باره علما و دانشمندان اربیل  و جایگاه آنان در تاریخ اسلام. همچنین وی اثر دیگری در همین باره دارد که در سه جلد فراهم آورده ولی هنوز منتشر نشده.  در باره تاریخ اربیل  وی دو کتاب دیگر نوشته به نام­های تاریخ أربیل که در 1999 منتشر شده و کتاب أربیل بین الماضی و الحاضر که در 1987 به بازار آمده است.

کتاب دیگری که وی بیرون داده در باره زندگی مورخ مشهور همشهری­اش یعنی ابن خلکان است با عنوان ابن خلکان مؤلف وفیات الأعیان که در بغداد در 1979 منتشر کرده­است.

کارهای این مورخ همگی اختصاص به اربیل  دارد و در واقع تخصص وی اربیل شناسی است. در همه تألیفاتش وی تکیه بر اسناد معتبر تاریخی و باستانی و شواهد دارد. از همین رو وی در باب مسائل و حوادث تاریخی وقتی اظهار نظر می کند با وسواس زیاد بحث می کند.  علاوه بر این وی به تاریخ معاصر کردستان نیز پرداخته و کتابی در بغداد به سال 1979 با عنوان الکرد فی کتب البلدانیین و الرحالة  المسلمین فی العصور الوسطی منتشر کرده و نیز کتابی با عنوان إمارة سوران وثائق جدیدة فی نهوضها و سقوطها.

تعداد کتابهایی که زبیر بلال اسماعیل نوشته حدودا بیست کتاب است و علاوه بر این دویست و پنجاه مقاله علمی به نگارش درآورده.

گفتنی است که زبیر بلال اسماعیل، مورخ پرکار ما در 1999 دار فانی را وداع گفته است.

سیر و سلوک

 

   اوایل خرداد با سه تن از دوستان فاضلم، استاد ابوبکر سپهرالدین(نویسنده و محقق)، دکتر اردشیر صدرالدینی(استادیار گروه زبان وادبیات عرب در دانشگاه آزاد اسلامی مهاباد و مدیر مسؤول هفته نامه جامعه کردستان) و آقای شریف عظیمی(قاضی بازنشسته و وکیل) تن به سفری هفت روزه به کردستان عراق دادم. سفر همیشه برایم وسوسه انگیز است؛ آن به خاطر فوایدی است که برغم خستگی هایی که دارد و درسها و تجربه هایی که آدم در آن می آموزد. مبدأ حرکتمان مهاباد بود. صبحِ پنجشنبه علی الطلوع مهیا شدیم. هریک وسایلمان را که عبارت از چند تکه لباس اضافی و پتو و غیره که در ساکی بود آماده کردیم. همسر استاد سپهرالدین، لطف کرده بود غذای خوشمزه و سایر...(برای خواندن بقیه، ادامه مطلب را کلیک کنید).

 

ادامه نوشته